کولیس
کولیس (Caliper) ابزاری است که می توان به وسیله آن قطر قطعه کار، عمق شیار، قطر داخلی استوانه ها، بوش ها و ارتفاع قطعات مختلف را با دقت های متفاوت بر حسب سیستم های اندازه گیری مختلف اندازه گیری نمود. کولیس ها از نظر سیستم اندازه گیری به دو دسته تقسیم می شوند که عبارتند از کولیس های اینچی و میلی متری، همچنین از نظر نوع ساختمان و موارد استفاده هر یک با شکل های متفاوت ساخته می شوند. از طرف دیگر برای اینکه دقت های مختلفی چه در سیستم اینچی چه در سیستم میلی متری به وجود آورد لازم است از ورنیه استفاده شود. کولیس از قسمت های مختلف زیر تشکیل شده که عبارتند از : پیچ تنظیم کننده، خط کش که یک سر آن به فک ثابت اتصال داشته و دارای زاویه قائمه نسبت به آن می باشد. فک دیگر به موازات فک ثابت بوده که می تواند روی خط کش و در طول آن حرکت خطی نماید.
| |||
طریقه استفاده از کولیس | |||
شکل صحیح اندازه گیری با کولیس
| |||
طریقه خواندن کولیس | |||
از کولیس ها می توان برای اندازه گیری داخلی و خارجی استفاده کرد. معمولا در صورتی که کولیس برای اندازه گیری خارجی باشد طریقه خواند آن از چپ به راست است و کولیسهایی که برای اندازه گیری داخلی اند از راست به چپ خوانده می شوند. برای اینکه هنگام استفاده از آن ها اشتباهی رخ ندهد معمولا روی ورنیه کلمات داخلی یا خارجی را می نویسند. برای خواندن مقدار دقیق نشان داده شده ابتدا باید مقدار صحیح اندازه خوانده شود. مقدار صحیح عددی است که صفر ورنیه بعد از آن قرار گرفته است. برای خواندن مقدار اعشار باید دید کدام یک از خطوط مندرج روی ورنیه با خطوط مندرج روی خط کش در یک راستا قرار دارند. سپس با توجه به دقت کولیس استفاده شده، مقادیر را از صفر شمارش کرده تا به آن خط هم راستا با خط کش برسیم. در شکل زیر مقدار اندازه گیری شده 3.7 میلی متر است.
| |||
کولیس یونیورسال یا معمولی | |||
این نوع کولیس شامل سه نوع وسیله اندازه گیری است، بدین جهت آن را یونیورسال می نامند. یعنی می تواند اندازه داخلی و خارجی قطرسوراخ ها را به خوبی با دقت یک هزارم اینچ اندازه بگیرد. این کولیس دو جفت فک متحرک و ثابت دارد که یک جفت آن برای اندازه گیری داخلی و جفت دیگر برای اندازه گیری خارجی می باشد. برای اندازه گیری عمق سوراخ ها از دنباله کولیس که قطعه باریک فلزی است و در پشت آن جاسازی شده استفاده می کنند.
| |||
کولیس ارتفاع سنج | |||
این کولیس برای اندازه گیری ارتفاع قطعات مورد استفاده قرار می گیرد و شامل قسمت های زیر است: پایه کولیس که جنس آن از فولاد ریخته شده بوده و کف آن کاملا سنگ زده شده است. خط کش روی آن بر حسب اینچ مدرج شده و نیز دارای قسمت هایی دیگر شامل پیچ و مهره تنظیم است. اگر قطعه تراشیده شده باید با دقت بالایی اندازه گیری شود، باید قطعه کار را روی صفحه صافی قرار داده و با کولیس ارتفاع سنج آن را اندازه گیری کرد. خط کش این نوع کولیس ها مانند کولیس های استاندارد شده از هر دو طرف مدرج شده است. در ضمن قبل از صفر خط کش که مدرج نیست برابر یک در نظر گرفته شده و بنابراین نمی توان قطعات زیر یک اینچ را با آن اندازه گرفت.
| |||
کولیس میلی متری | |||
بعضی از کولیس ها به هر دو سیستم یعنی میلی متری و اینچی مدرج شده که می توان به وسیله آن قطعه کار را بر حسب میلی متر و اینچ اندازه گرفت. طریقه استفاده و نگه داری و خواندن هر دو نوع یکسان است با این تفاوت که درجات آن با هم متفاوت است. کولیس های میلی متری تا 0.02 میلی متر مدرج شده اند. مورد استفاده میکرومترها و کولیس های میلی متری در کارخانجاتی که سیستم آن ها متریک است زیاد می باشد. کولیس یا قطرسنج یکی از ابزارهای بکار رفته در صنعت و مهندسی مکانیک است. کولیس وسیله ای است که فاصله ی بین دو طرف یک شئ را اندازه می گیرد. برای این منظور کولیس را بین دو نقطه مطلوب قرار می دهیم و دو نقطه به وسیله ی دو فک مشخص می شود. سپس کولیس را بر می داریم حدفاصل دو ..... به وسیله یک ابزار اندازه گیری هم چون خط کش قرائت می شود. این وسیله کاربردهای بسیار وسیعی همچون در مهندسی مکانیک، فلزکاری، پزشکی و.....دارد. یکی از ابزارهای دقیق در اندازه گیری کولیس است، کولیس ابزاری است که ما می توانیم اندازه تا 1 میلیمتر را با آن اندازه گیری کنیم. کولیس تشکیل شده است از یک خط کش اصلی که روی آن تقسیم بندی انجام شده که می توانند به صورت میلیمتری یا اینچ باشد. دوم، فک ثابت کولیس می باشد، سوم، فک متحرک کولیس، چهارم، شاخکهای داخل سنج است، پنجم، شاخک عمق سنج است، ششم یکسری اندازه گیری روی فک متحرک کولیس است که به آن ورنیه می گویند |
